خسرو کسی است که در یک دوره زمانی به دلیل بیماری اش در بیمارستان روانی بستری بوده بعد از یک دوره درمان به خانه برمیگردد و با کمک خواهرش ناهید به خلق تقریبا نرمال خودش برمیگردد . ناهید با برخورد رفتاری صحیح و کنترل کردن داروهای تجویز شده دکتر مسبب بهبودی خسرو می شود .
بنا بر دلایلی ناهید خسرو را به برادر خود یعنی ناصر میسپارد . ناصر دندانپزشک بسیار موفق و قانون مندی است که درحال امادگی خود برای کنگره ی علمی در خارج از کشور است . به دلیل مشغله های خودش از سرپرستی خسرو به مدت یک ماه خشم گین میشود .
وقتی خسرو وارد خانه ی ناصر می شود حالات خلرفتاری نسبتا نرمالی دارد ولی به دلیل عدم درک ناصر و برخورد های پرخاشگرانه باعث میشود که بیماری خسرو دوباره عود کند .
همان گونه که می دانید بیماری دوقطبی دارای دوفاز می باشد :فاز مانیا و فاز افسردگی. لازم به ذکر است کهدر این دوفاز خلف فرد از حد نرمال بیش از اندازه بالا و پایین میشود .
هرفاز دارای ویژگی ها و دوره زمانی است که به صورت تخصصی به ان میپردازیم . لازم به ذکر است که هرفاز که شروع میشود به مرور زمان از شدت اولیه اش کاسته میشود .همانند خسرو که از فاز مانیا رفته رفته به افسردگی ورود پیدا کرد .
دوره مانیا
A. طی دوره مشخصی که حداقل یک هفته طول بکشد، خلق به شکلی غیر طبیعی و مداوم بالا، گشاده یا تحریک پذیر باشد و فعالیت هدفمند یا انرژی فرد به شکلی ناهنجار یا مداوم افزایش یابد و این حالات در اکثر اوقات شبانه روز و تقریبا در تمام روزها دیده می شود (درصورت لزوم بستری شدن فرد، مدت اختلال اهمیت نخواهد داشت).
B. طی دوره آشفتگی خلقی و افزایش انرژی یا فعالیت، حداقل سه مورد از علایم زیر (چهار مورد اگر خلق فقط تحریک پذیر است) با شدت قابل ملاحظه ای وجود داشته باشدو نسبت به رفتارهای معمول فرد تغییر قابل ملاحظه ای را نشان می دهد.
افزایش اعتماد بنفس یا خود بزرگ بینی
کاهش نیاز به خواب (مثلا فقط بعد از سه ساعت خوابیددن احساس شادابی و رفع خستگی میکند)
پرحرفی بیش از حد معمول یا احساس فشار برای حرف زدن
پرش افکار یا تجربه ذهنی سبقت افکار از یکدیگر
حواس پرتی (یعنی توجه فرد به راحتی به محرک های خارجی بی اهمیت و نامربوط جلب میشود) که یا خود فرد اذعان دارد یا مشاهده می شود.
افزایش فعالیت های معطوف به هدف (اجتماعی، ششغلی و تحصیلی یا جنسی) یا سراسیمگی روانی حرکتی (فعالیت های بدون هدف و نامعین)
اشتغال مفرط به فعالیت هایی که میتواند پیامدهای دردناک زیادی برای فرد ایجاد کنند (مانند دلخرجی بی حد و حصر، بی مبالاتی جنسی یا سرمایه گذاری های تجاری احمقانه)
C. اختلال خلق انقدر شدید است که موجب افت بارز کارکرد اجتماعی یا شغلی فرد و یا ضرورت بستری شدن فرد برای پیشگیری از آسیب به خود یا دیگران گردد و یا همراهی ویژگی های روان پریشی است.
D. دوره بیماری ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده (مثلا دارو، ماده سومصرفی، سایر درمان ها) یا یک بیماری طبی دیگر نیست.
نکته: یک دوره کامل مانیا که در حین درمان ضد افسردگی (مانند دارو ها یا درمان شوک الکتریکی) بروز می کند ولی به شکل سندرم کامل در حدی بیش از اثرات فیزیووژیک درمان فوق ادامه می یابد، شواهد کافی برای یک دوره مانیا و تشخیص اختلال دوقطبی نوع یک را فراهم می آورد.
نکته: ملاک های تشکیل دهنده دوره مانیا است. برای تشخیص اختلال دوقطبی نوع یک حداقل یک دوره مانیا در طول عمر ضروری است.
فاز مانیا در خسرو با علائمی چون خواب کم /رفتار های بی پروا / رفتار های غیر اخلاقی همچون گیتار زدن در مجتمع و جمع اوری پول / ولخرجی بی مهابا / شوخی های بی جا و................
همان طور که در فیلم دیده میشود ناصر خشم زیادی نسبت به خسرو دارد به دلیل اینکه معتقد است همواره تمام مسولیت ها بر دوش او بوده و از دید او خسرو فردی بی مسولیت و عیاشی است که در هیچ زمینه ای موفق نیست و عمرش را به بتالت میگذارند .
اگر به رفتار های خود ناصر هم نگاه کنیم رگه هایی از اختلال مرضی دیده می شود . و خود این فرد با مصرف داروهایی به طور کنترل شده برخورد میکند . همانند برخورد هایی که با خسرو انجام میداد/ پنهان کاری کردن رفتارش با خسرو از دکتر / دروغ هایی که به همسرش میگفت و......
طی دوره مشخصی که حداقل چهار روز طول بکشد، خلق به شکل غیر طبیعی و مداوم بالا، گشاده یا تحریک پذیر باشد و فعالیت هدفمند یا انرژی فرد به شکلی ناهنجار و مداوم افزایش یابد و این حالات در اکثر اوقات شبانه روز تقریبا در تمام روزها دیده میشود.
در حین دوره آشفتگی خلقی و افزایش انرژی یا فعالیت حداقل سه مورد از علایم زیر (اگر خلق فقط تحریک پذیر است، چهار مورد) با شدت قابل ملاحظه ای که نشانکر تغییری بارز نسبت به رفتار معمول فرد است، وجود داشتته باشد.
افزایش اعتماد بنفس یا خودبزرگ بینی
کاهش نیاز به خواب ( مثلا احساس رفع خستگی و راحتی فقط پس از سه ساعت خواب)
پرحرفی بیش از حد معمول یا احساس فشار برای حرف زدن
پرش افکار یا تجربه ذهنی پیش از سبقت افکار از یکدیگر
حواس پرتی (یعنی توجه فرد به راحتی به محرک عای خارجی یا بی اهمیت یا نامربوط جلی میشود) که یا خود فرد اذعان دارد یا توسط دیگران مشاهده میشود.
افزایش فعالیت های معطوف به هدف (اجتماعی، تحصیلی و شغلی یا جنسی) یا سراسیمگی روانی- حرکتی
اشتغال مفرط به فعالیت هایی که میتواند پیامدهای دردناک زیادی برای فرد به وجود آورند (مانند ولخرجی بی حد و حصر، بیمبالاتی جنسی یا سرمایه گذاری های تجاری احمقانه)
C. دوره بیماری سبب تغییرات مشخصی در کارکرد فرد میشود که قبل از بروز آن در ویژگی های شخصیتی وی دیده نمیشده است.
اختلال خلقی و تغیر کارکرد فرد را دیگران تایید می کنند.
دوره بیماری انقدر شدید نیست که باعث افت قابل توجه کارکرد اجتماعی سا شغلی فرد شود یا نیازی به بستری کردن وی داشته باشد. اگر ویژگی های روان پریشی وجود داشته باشند این دوره قطعا مانیا محسوب میشود.
دوره بیماری ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده ( مانند سومصرفی، یک دارو، سایردرمان ها) نیست.
نکته: یک دوره کامل هیپومانی که در حین درمان ضد افسردگی (مثلا با دارو یا درمان با شوک الکتریکی) بروز میکند ولی فراتر از اثرات فیزیولوژیک درمان فوق و به شکل سندرم کامل ادامه می یابد، شواهد کافی برای تشخیص یک دوره هیپومانی فراهم میکند. ولی به هر حال رعایت جوانب احتیاط ضروری است و یک یا دو علامت (بخصوص تشدید تحریک پذیری، بی صبری، یا سراسیمگی به دنبال مصرف داروی ضد افسردگی) نعه برای تشخیص دوره هیپومانیا کفایت میکند و نه لزوما معنی مزاج دو قطبی دارد.
نکته: ملاک های A-F در مجموع یک دوره هیپو مانیا را تشکیل می دهند. حملاتهیپومانیا در اختلا دو قطبی نوع یک شایع است ولی برای تشخیص اختلال دو قطبی نوع یک ضرورتی ندارد.
افرادی همچون خسرو که تجربه ی بستری شدن در بیمارستان روانی را دارند تکرار این تجربه برایشان ناخوشایند است به همین دلیل بازگو کردن این مسئله که دوباره بستریت خواهیم کرد تکانشی شدید بر مغزش است . همچنین این افراد به دلیل اینکه نوسانات خلقی بسیار حساس و غیر کنترلی دارند هر رفتار پرخاشگرانه میتواند چندین برابر فرد نرمال روی خلقشون اثر ببخشد . به همین دلیل است که رفتار های لجبازانه و پرخاشگرانه ی خسرو بعد از اینکه متوجه شد ناصر قصد بستری کردنش را دارد و همچنین تنبیه بدنی ناصر در حین شام چندین برابر شد .
دوره افسردگی اساسی
حداقل 5 مورد از علایم زیر در طی یک دوره دو هفته ای دیده می شوند و سبب تغییر عملکرد قبلی فرد می گردند، حداقل یکی از علایم موجود باید با (1) خلق افسرده یا (2) از دست دادن علاقه یا لذت باشد.
نکته: علایمی که مشخصا مربوط به یک بیماری طبی دیگر هستند محسوب ننمایند.
خلق افسرده در اکثر اوقات شبانه روز و تقریبا تمام روزها که یا خود فرد اذعان دارد(مانند احساس اندوه و تهی بودن یا نومیدی) یا دیگران مشاهده می کنند (مثلا گریان به نظر می رسد) (توجه: در کودکان و نوجواناان، خلق می تواند تحریک پذیر باشد).
کاهش بارز علایق یا لذات برای تمام یا تقریبا تمامی فعالیت ها در اکثر ساعات روز و تقریبا تمام روزها (براساس اذعان خود فرد یا مشاهده دیگران).
کاهش وزن قابل ملاحظه (بدون رژیم غذایی) یا افزایش وزن (مثلا تغییر بیش از 5% وزن بدن در عرض یک ماه) یا کاهش یا افزایش اشتها تقریبا در تمام روزها (توجه: در کودکان عدم دستیابی به وزن مورد انتظار).
بی خوابی یا پرخوابی در تمام روزها.
سرآسیمگی یا کندی روانی حرکتی در تقریبا تمام روزها (براساس مشاهده دیگران، احساس ذهنی بیقراری یا کند شدن توسط خود فرد به تنهایی کافی نیست).
خستگی یا از دست دادن انرژی تقریبا در تمام روزها.
احساس بی ارزشی یا گناه مفرط یا نامتناسب که میتواند هذیانی باشد تقریبا در تمام روزها (منحصرا مربوط به سرزنش خود یا احساس گناه بخاطر بیمار بودن).
کاهش توانایی تفکر یا تمرکز، یا بی تصمیمی، تقریبا در تمام روزها (چه طبق گزارش خود فرد و چه براسس مشاهده دیگران)
افکار عود کننده درباره مرگ ( نه فقط ترس از مرددن)، افکار مکرر خودکشی بدون نقشه خاصی، اقدام به خودکشی یا داشتن یک نقشه معین برای انجام خودکشی.
B. این علایم موجب ناراحتی بالینی قابل توجه یا افت کارکرد شغلی، اجتماعی و سایر جنبه های مهم کارکرد فرد می شود.
C. دوره بیماری در اثر عوارض فیزیولوژیک یک ماده یا یک بیماری طبی دیگر ایجاد نشده است.
نکته: ملاک های A-C یک دوره افسردگی اساسی را تشکیل می دهند. دوره های افسردگی اساسی در اختلال دوقبی نوع یک شایع هستند ولی برای تشخیص اختلال دوقطبی نوع یک ضروری نیستند.
نکته: واکنش هایی که در پاسخ به یک فقدان با اهمیت ( ماند سوگواری، ورشکستگی مالی، مصائب ناشی از بلایای طبیعی و یک بیمرای طبی ا کم توای شدید) بروز می کند می تواند واجد احساس اندوه شدید، نشخوار ذهنی راجع به فقدان بوجود آمده، بی خوابی، کاهش اشتها، و کاهش وزن ذکر شده باشد و شبیه به یک افسردگی بنظر برسد با اینحال اینگونه بروز علایم قابل درک است و میتواند انها را متناسب با فقدان مذکور دانست. البته بروز همزمان یکگی اساسی همراه واکنش طبیعی به اینکونه فقدان های مهم را نباید از ذهن دور نگه داشت. در این موارد تصمیم گیری باید بر اساس شرح حال فرد و هنجارهای فرهنگی ابراز احساس ناشی از فقر و با توجه به قضاوت بالینی صورت گیرد.
همان طور که در فیلم مشاهده میکنید خسرو بی قرار و پرتنش و دارای خلق پایین می شود درواقع تغییر فاز به سمت افسردگی می دهد .
افرادی همچون او به دلیل مصرف داروهای کنترل کننده ی بیماریشان باید دارو ها را با دوز کنترل شده توسط دکتر مصرف کنند و بدون تجویز پزشک داروی دیگری را نباید مصرف کنند چرا که نه تنها تاثیر گذار نیست بلکه پایانه های عصبی فرد را از بین میبرد . ناصر برای کنترل کردن خسرو از داروی خواب اور خودش استفاده کرد چیزی که مشاهده شد این بود که خسرو نخوابید ولی چرخاشگر و غیر قابل کنترل شد .
اگر به اخر فیلم توجه کرده باشین هنگامی که خسرو مطلع شد ناصر مسبب تو کما رفتنش شده تماس چشمی اش را با او قطع کرد و ماشین وارد تونل شد این نشان دهنده ی این است که خسرو به دلیل ناامنی و بی اعتمادی که به ناصر پیدا کرد دیگر به هیچ فردی اعتماد نمیکند و به دنیای درون خودش فرو می رود و ارتباطش را با دنیای بیرون قطع میکند .
تنظیم کننده حانیه جهان تیغ
